Onderstaan artikel is zoveel mogelijk letterlijk overgenomen uit Periodiek 21 van december 1992.
De auteur was C. Meatjens.
Nog effekes en dan zijn z’ur nie mir. De jong van Burgerhout, die oew, as ouwe mense, kunne vertelle oewut waar in de jaore 1930-1940, toen ’t crisus waar, zo asse da zège, in ut stukske Burgerhout tussen ut bruggeske over uit vortje bij j’ut rozepadje aon den ene kaant en weij van Porreslob aon den aandere kaant. Ut waar dur gin Eerluket of Vrijhet, mar cor oons un gelukzaoliget. Wemme n’ut nie op scholl geleerd, dat ok un straot geschiedenis eet. Mar dur mot ier rond 1300 ieveraans nu pad emme gelege, waor laangs ut volk van die kaante van Laangdonk over mot emme gelope dur los zaand, over ei en langs venne en poelekes asse naor de nieuwe kapel op of in de buurt van de mart gienge om mies t’ore enzo. Net as toen die van Ulsdonk en die van Kasdonk, die ok zone pad gat zulle nemme. Vor dieje tijd moese ze daor vor naor Nipse. Gaot ur mar aonstaon. Da’t volk van Burgerhout naor de mart in Roosendaol moes, waor zo asse um noemde ‘de grote kaarek’ ston, zouw dure tot 1924.
We gaon dur meej de geschiedenisles. “Oplette verd….”, da zeej vroeger de meester bij j’oons in de klas ok altij. Witte nog? De buurt, waor oonze straot in laag aar ok nu naom. Ne streeknaom noemde ze da. K’em t’een en aander opgezocht. In “Het Verpachtboek van de gemeentemiddelen deser Vrijheid van Roosendaal” staot opgetekend in 1786 “Op Kortendijk bij de Burgerhout” en in 1801 “Borgerhout”. In schotboeken staot in 1815 “Bij Burgerhout in het Bunderstraatje”. Ut zouw leutiger zijn te wete wa Burgerhout nouw eigenlijk betekent, mardadek nie kunne vinne. Witte da ze da van de naom Roosendaal meej zekeret ok nog nie wete. En nouw de straotnaom. In un los citaat, zowasse da toen noemde, staoat in 1797 “De heirbaan van Burgerhout op Zundert”. In da Verpachtboek waor ik ut net over aar is te leze in 1802 “Burgerhoutscheweg”. In un annonce (das deftige praot) in de Grondwet wordt in 1863 oonze straot “Borgerhoutschen weg” genoemd. Op nu plattegrond van “Plan van Roosendaal van 1905” eet de straot “Borgerhout”. Nog effe ditte. Volleges de “AStlas der Kadastrale Plans van Roosendaal” eet in 1824 ut bunderke “Bunderstraatje”. Vroegr aare (veul blokke grond in Roosendaolde n aom bunderke of zo iets. Op 13 mèrt 1947 besloot de gemeenteraad da de Burgerhoutsestraat zouw lope van de Achterstaot tot Ceintuurbaon. Zo’n 1/2 eeuw geleje, ( is nu ca 65 à 70 jaar geleden, opm. webmasters), beston de bebouwing van de Burgerhout tot zo daovetrent wasse nouw de Fortuinstraot noeme meej nog wa uskes aon dieje kaant tot aon wa nouw de Rozestraot is. Burgerhout mot toen gelege emme tusse weije en grond meej rog en aover en voerpeeje. De “villa” (van van Giels) is pas van 1899. Godaank de geschiedenisles is over. Voruit de straot op dan kunde siesa speule. Och, t’s allemaol zo laank geleje. Mar uit is wel de reeje waarom Burgerhout en de mense, dieter woonde en wone, wiere zo asse nouw zijn en wit wel “de toekomst bakt zijn stenen uit de klei der nostalgie”.
Gè gelijk, we zouwe n’ut emme over de jaore 30. Ssssst lustert……………
1. Oe zager da stukske Burgerhout uit.
2. Waffer mense woonde dur toen.
3. Wa waartur op straot te zien.
4. Wa deeje de jong.
1. Oe zager da stukse Burgerhout uit.
Int midde lage kienderkopkes en da waar daor zo smallekes datter net un grei over kon. Atter us iemand bekaant ops stareve laag wiertur un laog zaand over de keie gestrooid. Dan dreunde ut nie zon in durrere of zunne kop atter kaare vorbij kwame. Durneffe aon wirskaaante koolassie, die van de Maotschappij afkwaam. Dur dur veul overene te lope wiere ut vaaste paojkes. Mar aar ut us flienk geregend dan waar de rest plasse en slik. De assie uit de schuif van de plattebuis wier durbij gekapt op plekke waor die plasse stonne. Ier en daor, ok waor al uize stonne, laag nog nu sloot en daor kon ut bij zommerdag verdommus stienke. Ieder uis aar zunne n’eige soort stoep, die smaondaags meej ut waoter van de was wier geschuurd zo dagger van ete kon. Jao, smaondaags rookte uis de sunligt en de loda. Bome stonne net vor ut Rozepadje bij de tuinderij en van die platte bij da cafe daor. Niveraans scheen de zon zo plesaant as bij j’oons in de straot en zo as de zon waar zo waar ok ut volk. Addet duster wier zaagde de lantère-aonsteker op zun fiets, meej nu lange stok, waormeej ie dan de de gaslant`res aonstook en smorreges kwaam ie wir van den aandere kant. Nog effekes over de buurt. Aon de ene kaant laag ut Lang Padje, mar daor emme n’ut strak over. Ok aarde daor ut bunderke, wa mar un klein zaandpadje waar en opde weije uitliep. Ge kon ur goed meulenairs schudde en addet elder weer waar konde zo op Nispe en den Uil kijke. Aon den aandere kaant lage de laontjes. Z’aare allemaol nu naom. t’Elstelaontje, ut Gastels- of Motjeslaontje, ut geelzaandstraotje, t’aachterstelaontje en dan aarder nogt een mar daor spulde die van de nieuwhuize. Ut waar dur overal zaandweggeskes en laangs de slote sstonne van die oge waaibome meej dur tusse ammaol weije meej erregus de sloot van Mieke Melk.
2. Waffer mense woonde dur toen.
We summe nut nouw gaon emme over wa vor volk dur woonde. Ge zul ze zo wir vor oew zien. Op d’eerste plots goeie mense, ele goeie. Dur nog al wa weduuwvrouwe, mar agge de straot afkeek op z’one woensdagachtemirreget da moest n’ur ok groot uishouwes wone. Jao, jao, gaarter meej 12 man aon tafel tot waor ze meej 15ne d’errepels of de broje deelde en atter opoe waar kon die ok nog gerust aonschuive. En tòch wierdur meej uit broojmes un kruske over ieder brood gemaokt vor da de sneje op de geschuurde taofel kwame. Mar lot oons begiene meej diedur’n zaok aare. Dur waare op da stukske mar twee cafekes. Bij teene cafe kon d’ok oewe tarroew en rog laote maole. Ok waarder un schutterij. Den aandere aar de Reus van Aantwarepe. Allee, bij dieje lèste wier wel uns meej kerremis gevochtte, mar da waar volk van buite Roosendaol. Gaar ok twee slachters meej un frutkot en al. Dur wier aon uis nog veul geslacht toen. In de buurt konde twee groenteboere vinne, die aon uis un grote tuinderij aare, mar zaare ginnen wienkel. De twee meklboere aare ok ginne wienkel, mar wel nu salon en un melkkaar meej un pèrd urvor. Ge konner laangs achtere altij binne. Op zoon kort stukske waare drie kruijeniers. Ene aar ok ellegoed. Ge kontur aole en op laote schrijve, zoda t’ut kleinste snotjong ur bodschappe kon doen. Jao, Burgerhout waar van alle marte thuis. Bij ’t bunderke ston ur be wienkel vor tietevoer en zangzaod van Sluis. Witte dattur ok nu vaarefwienkel waar? Vlak bij de weij van Porrrslob waartur ne kleermaokerswienkel, waor ge ok aon kon laote mete. Mar voral aarde bij j’oons nu portettewienkel, meej nu trap naor bove, naor un aparte kaomer meej veul pluus en naomaoklaandschappe tusse de gordijne vor un cummunieportretje of agge gieng trouwe en zo en daor laag ok un vachje waor nu kleine op kon ligge en al die portrette kwaame vor ut raom. Ijjaar un vogeltje, waor ge naor moes kijke, mar da gin mèns ooit van zun leve gezien eet. Ut waar ok un rijke buurt, waant dur emme ok wa renteniers gewoond, denk mar us aon Lotje, en nie alleen da, ut waar ok internationaol en da kwaam omda tur nu swies woonde. Dur stonne uize waor de manne van de Maotschappij of de post zaate en wij as kienders wiese precies in wad uis de pliesie woonde. Of ut nouw waar om un mies op te geve of vbor un doop atter wir ne kleine waar, ze wiese den kuster ur te vinne. Ge von ur nu maandemaoker en nu metseleir, ok die ut rozenoejke vorbidde atter rozekraans waar. En wa dochte van verschille tusse de mense. Waant ik zal oew vertelle, da we ok nu rooie aare, zo awwe da zeeje. Mar diejut toch toch mar presteerde om meej un flutje in zunne mond ons, begien ’40, as schaope op straot van den ene gevel naor dun aandere floot naovenaant van wa kaant de vliegmachienes aonkwaame. Waare ok meej aander geloof te maoke, waant bij j’een uishouwe waare ze protestaant. Van de geesteluket en van oew ouwers moogt ur als kiend nie meej zullie speule. Ze waare wel aanders mar agger toch meej spulde waare nut net zukke badraove as da ge zelf waar. Ut akkedeerde allemaol meej mekaore.
Watter wel veul waar da waare duivemelkers. Ure konne ze staon fluite om dur beesjes op de klep te krijge en asse durre geschelpte aon zaage komme vliege dan oorde ze meej durre masikroes rammele. Zo, nouw kende zun bietje, die mense van da Burgerhout.
3. Wa waartur op straot te zien.
Wemme ut nog nie gat over watter op straot allemaol te zien waar. Waacht…. Aar ut smorregus gegote, dan konde dadaon de plasse zien. Dur waare gin durkomme naon. Nouw kondemme datter dan uit Roosendaal un kaar en pèrd aon kwaam rije meej erop nu boer en nu beirkiest meej durin de beir uit nu beirput van een of aandere burger en dan gieng da naor ut veld. Da aole moog alleen mar eel vroeg in de morrege. At wa wijer waar zaagde nu misdiender en ut volk da naor d’eerste mies gieng, waant miesore deeje ze. Waar da gedaon dan gienge de jong naor school, meestij op klompe. Aandere dieter ouweleui ut konne doen en van wijer kwame, waare op de fiets. Wa denkte van de rest om van de baomis of wienterdag tevoet te komme van toekske of den inrij naor de school van Bartjes of naor de nonnekes in de Knip. Ut kon gebeure dagge op deze tij van de dag nu geestelijke op de fiets tegkwaam meej net of ie un wiet daske om aar. Die aar Onseer bijjum. De mense op straot die dan te voet waare knielde en die da nie konne lichtte dur pet en douwe vrouwkes sloege un kruis. Die op de fiets waar moes afstappe, ma da waare dur nie veul. Zondaags of op nun eilige dag kwam vorremiddaags de boere meet grei en dur vor de klepper naor de mies. Die aare dan al gemolke. Den boer aar dan de lènt vaast en neffe num zaat den boer zun vrouw meej op durre kop de brabaanse muts meej den kroon en wa dochte, altij int zwart. Waant ge wit oe da gaot den ene rouw kwaam naor den aandere. Ut kon ok zen dagge dur de week nu lijkstoet tegekwaam. Midde over straot eerst den lijkbidder en dan ut pèrd of de pèrde meej de koets meej veul of miender zwart al naorgelang dur betaold wier. Daor achter de manne van ut lijkvolk, allemaol int zwart en dun jongste zeun vorop. Durneffe over de koolassiepad, meej ok nu lijkbidder vorop, ut vrouwvolk ok int zwart, sommetij meej un vaoltje. Ut jongste meske van ut uishouwe as eerste. Aont eind van de stoet de familie en ut gebuurt; ok man- en vrouwvolk apart. Die den stoet tegekwame bleve staon en ok ier wier de pet gelicht (ok uit nieuwsgieriget). Ok al vroeg in de morrege de melkrijers meej durre platte waoge, volgelaoje meej blienkende melkbusse naor t’aanker opin. Van deur naor deurde groenteboere meet pèrd, sommetijkes roepend net asse op de mart deeje. Wa weierop de melkboere en mar aaremoei lije onderwege swienters. Ene dur van, zunne zeun dan, egut daovetrent nog veftig jaor volgouwe. Pront iedere daag waar de douwkaar van den bakker te zien. Bijtijje zaagde de schèresliep en dun pietroleumboer meej zunne nond onder zun karreke. Alles wier thuisgebrocht en toch aare die mense tijd om te buurte ok de knecht van dun slachter meej un volle maand vorop zun fiets. De koleboer aar zoon laange kaar, waorop de volle zakke stonne ammaol achter mekaore. At baomis wier dan kwaame de kiepkaare en de treine, volgelaoje meej sukkerpeeje, vorbij, schokkend en kliekend over de kienderkopkes op de weg naor d’aove, waor de fabriek ston. Bij zommerdag zaagde wellis un zaandboerke ok meet pèrd. Ij leurde meej wiet zaand vor un paor cente dun emmer. Meestij v oor de jong ommer op den waaref meej te kunne speule. Waarut laank droog en schraol weer gewiest dan kondemme dat de sproeiwaoge van de gemeente kwaam vor de smoor en eigeenlijk nie vor de jong, dieter achter gienge lope. En nouwet tochover zomers emme dan waartur ok den ijscoboer. Wa moeste laank wachte vordat ie bijjoiew waar om dan un pinneke te krijge van nu cent. Waant nun ijsco vor nu sjoe waar vor grotere, die krege misschien pree.
Die van vroeger wete goed wak bedoel akket em over Jantje Daans. At de zon nie scheen waarut bijj ‘oons nog plesant, waant daor zurgde de bliende Thiele vor. IJ waar dan de zon. Waartur nu bullevènt dan zaagde de jong naor binne lope en moeders zoeke waant vor bulle krege zun meuletje. Ut waar in dieje tijd dattur ok dun chinees liep ,eej zun onda-panda-lekka-lekka; da waar chinees op zun Roosendaols. Gotte-gotte-got dur waar zoveul op straot te zien. Moeders meej nu volle bodschappetas en nu kleine aon durre maantel hangend onderwege smaondaags van de mart op uis opaon. Die kwaam dan dur buurvrouw tegen, lopend achter durre kienderwaoge meej nog drie kleine manne en zo te zien de vijfde op komst. En toch arre ze tijd om te buurte. Laangs d’uize liep ur ene meej nu pietelair aon en nun oge zijje op, die jaon ut lijkbidde waar. Aar ie wiet aanschoene naon dan waaruit un kiend of un ongetrouwd lijk. At goei weer waar dan kuierde de pensionaire uit de Meulestraot vurbij of de missionaorisse, die dan naor ut vortje liepe naor dur voetbalveld net eve vor wa laoter ete de Kalverstraot. Jeen ding waar zeker ze protte gin Roosendaols. Waggok wellis zaag da ware losse koeie, die misschien wiere verstouwd of naor Boones op de kaai moese. Watter van de pèrde en van de koeie op straot bleef ligge wier dur de mense van Burgerhout, die ammaol eve pront waare, bij mekaore geveegd en meegenome vor durre nof. Waar ut ieveraans gouwe bruiloft of zo iets dan wier de straot versierd meej mastebommekes en daorin papiere blomme en sliengers. Aon uis nun ereboog en eel de buurt ielp meej en deej meej. Bove de straot in de locht waar ok wa te zien om mar wa te noeme at de seppelien overkwaam of awe de letters spelde, die in de locht wiere geschreve R.A.D.I.O.N. “Eej, kom us buite kijke!” “Wa doeter op?” “Da zudde wel zien” En alzeleve, daorliepe soldaote meej trommels vorop en ne grote baos op pèrd dur neffe. Dur waarenur bij j’oons ok die sommetije un bietje soldaot waare, waant die liepe wellis ok zo over straot aachter un vaondel. Da waar bij de Jonge Waacht. Mar die aare mar éne trommel. Waar ut Nieuwjaar dan kwame de kienders nieuwjorke zienge en mee sientere mèrte kon d’op straot de ketting ore, waormeej ie rienkelde aon un achterdeur van uize waor stoute kienders woonde. Ok plechtige dienge. Da waar de sacrementspressessie van de kaarek inde Josefstraot dur de laontjes naor ut patrenaotsveld, waor ut dan lof waar. Meej bruidjes, misdienders, ziengers, ouwe mènse int zwart van ut kaarek- en aarumbestuur en veul wierook. Aon dieje stoet kwaam as kiend gin eind aon. Ut schoonst van al da straotgebeure waar dun waareme zommeraovond, atter un baank of stoele op de stoep vor ut uis wiere gezet en er gebuurt wier tot donker wier. Waarover: Och, van ore zège; van dienge waor ze weinig van wiese; over mènse, dieter nie bij zaate; over de smaondaagse mart; over die schieluk dood waare gegaon; over de ronde van Roosendaol; over BSC of Allijaons. Da buurte as oer brabaanse trek, da raoke we opelijk nie kwijt, daarover ziengt Tjeu Sijbers uit Steensel nouw nog. At dan aovond wier en de gaslaantères wir aongestoke waare, dan wier ut stil op straot. Schieluk onder nu laantère liep un smokkeleir op zun gimmenestiekschoene naor de kaant van de vort en zo naor den Uil. Ier of daor zaagde noh un fiets tege de muur staon meej un braandende koplamp, vanwege de curbietlantère, zonder slot waant da moes nog uitgevonne worre, mar wel meej un fietsplotje. Sommetije waar ut bij jaovond aanders, waant dur waare un paor uishouwes da atter daor feest waar datter eveveul op straot wier gefeest as binne. Ze konne dur daor wa van. En waar ut gewoon dagge den godschraanseleke dag toen oorde dieje echte wareme braobaanse oudoe.
4. Wa deeje de jong.
Wattur nog overschiet zijn de jong van da stukse Burgerhout. Wie waare die jong? Op d’eerste plots aare zin plek van nu vornaom bekaanst allemaol nu bijnaom.Gaar den Broek, de Faai, de Billie, den Bels, de Wietpen, de Soesaaie, ut Jaank, de Maot, den Noot, de Lauw, de Koers, de Jakke enog veul meer en die nooit meejspulde ware memzijkers. Ut zijn de seniore en bejaorde van de dag van vandaog. Wa deej z’op straot en in de buurt. Wa we toen nie in de gaote naare, da waar da al wa we deeje op nu zekere tij van ut jaor waar. Da ston nieveraans geschreve, da kwaam van eiges. Vliegere, gaar ze zellef gemokt, mar ge kon z’ok kope. Voetballe, toen ur nog gin beton op de setuurbaon laag of aanders in de laontjes. Koppe tege de muur bij Motjes of tege ut schutsel vav van Gastels. En steppe, kom mar af. We reeje zesdaogse op ut zelf aageleeje baontje neffe Gommere meej as eerste prijs nu dropveter of zoethout per koppel. Ok klassiekers in de laontjes en mar zwete. Op straot oskenover, boksprienge, plurisse, bommekette (wa we veul deeje onderwege naor school), laandakkerke meej nu zolaang weggaolde eerrepelscheller, zaandvreterke, flippe van oewe vinger of oew knie af, witte nog. D’ouwere zaagde mittiesteke, mar daor aarde cente vur nodig en die aare we as kienders nie. Wij deeje aktoppe meej un piske. Siesa repe en wegkruiperke atter afgedupt waar, wieter aon waar. We spulde smokkelerke en dan sprake w’af waor de meet laag. Rond ’38 waare dur bij Viesdonk en de Rucphense ei manuvveres gouwe en da deeje we dan ok. Wij waare dan de blaauwe en die van de nieuwhuize de rooje. Waare veul roojekruissoldaote, want die aare we aard nodig. Ut slagveld waar ut Laangpadje. En nouwut toch over ut Laangpadje emme meej zun spaonse naoiers ent schrijverke watter veul iew, daor zwemme net als de Wiete van Claes. Ok pootje baoje bijtijje tot de 2e stene brug en onderwege vogelnesjes uithaole. kloontjes zette en vuurke stoke. We wiese bij zommerdag d’appeltjes ange en de tollekes staon wa laoter int jaor. Wa zijn we toch rotjong gewiest. Mar we konne ok braof zijn. Waant dur waare dur drie die jin de kiensheidkeejliepe meej misklere aon en daorom spulde we dan int schuurke van een de drie un mies meej drie ere, mar dur isser ginne ene van de drie paoter geworre. Swienters waar ut sneeuwballe gooie of sneeuwpoppe maoke. Mar meej sneeuwpoppe waar niks te beleve. We gienge liever prebere te schetse op de sloot van Mieke Melk en sliddere op straot tot de lantères aongienge, waant dan moeste binne komme.
En de meskes dan? Jao, die ware nie zoveul op straot. Daor spulde wok nie meej, mar ze ware dur wel. Die zaagde knikkere en touwke srienge meej besjoer en posje en dan zaat dikkels dur schort in de weg. Ok ienkelde ze wellis meej un blokske en daor oorde nun enel bij. Vlaoj speule en zieltje verlosse. Da lèste dochtewij altij da ze da bij de nonnekes geleerd aare. Stiekeballe meej, asse da konne vier balle, atter broers ze nie weggaold aare. Ut zijn allemaol poepemeide zeet tur uns ene en die is laoter paoter geworre. ‘Kzijn nog wa spellekes vergete. Klok speule en moeder mak reise. Wa denkte van moederke speule. Oe ze da deeje? Vraog da mar aon un vrouw meej grijs aor, die van Burgerhout komt. Vor da kur uitscheen nog effe ditte. Gin man die kan zège, da nun echte Burgerhoute verwaond waar mar taar en tee zun eige voetbalclub BSC siens 16 mèrt 1928. Tee zun eige volkslied: “Mijn “Burgerhout” en tee zun eige rejenieje. Dur zijnder, die denke waorom int Roosendaols geschreve. Taar ok int “standaard Nederlands” gekunne. Neut, da gieng nie, waant dan waarut net as errepels zonder zout en zo eegut oons moeder ut oons ok nie geleerd. Dur is nog veul vergete, mar den lezer zal ut vor zun eige in gedachte wel aonvulle. Ge zieget allemaol wir voroew. Ut komt allemaol wir dichterbij. Ge krij wir vaort naor de tij van toen, naor da stukske BURGERHOUT VAANT VORTJE TOT AON PORRESLOB, mar.
Het werd 11 mei 1940
De avond was gevallen en in een lange rij vluchtten in paniek haar bewoners te voet met in haast bijeen geraapt voedsel, kleding en enig huisraad, geladen op fiets en kinderwagen, oostwaarts, als schimmen door het licht der vlammen, sjouwend met oude van dagen, kleuters en babies naar mogelijk een veilig heenkomen bij menige gastvrije boer, hun overige bezit in onzekerheid achterlatend.
Een andere tijd brak aan…
Roosendaol, vorjaor 1992
Oudoe worre en ge doe zo mar aon.
Een van zullie.
C. Meatjes.
Doutste meske bij joons thuis en
Fraans van Oers meej fotokes ent
Jaorboek nr. 8 van de Ghulden Roos
emme golpe en dagge bedaankt zijt da witte.